Türkiye-İsrail Ticaretinde Donma Noktası

Ticaret Bakanlığı'nın açıklamasına göre, İsrail'in Filistin'e yönelik saldırıları sonrası Türkiye, İsrail ile olan ticaretini kademeli olarak durdurdu. 7 Ekim 2023'ten 2 Mayıs 2024'e kadar İsrail ile toplam ticaret yaklaşık %32 azaldı. İhracat %30, ithalat ise %43,4 oranında düştü. 2 Mayıs 2024'ten itibaren ise İsrail ile tüm ithalat ve ihracat işlemleri tamamen durduruldu. Bu süreçte 54 ürün grubunda yer alan 1019 ürünün İsrail'e ihracatı kısıtlandı. İsrail ile olan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) da fiilen yürürlükten kalkmış durumda. Türkiye, İsrail'den hiçbir askeri ürün veya savunma malzemesi ithal etmiyor ve bu alanda işbirliği de bulunmuyor. Bu karar, İsrail'in ateşkese yanaşmaması, BM kararlarını görmezden gelmesi ve sivillerin yardımına engel olması nedeniyle alındı.

Filistin ile Özel Ticaret Mekanizması

Filistin'in kıyı şehirlerinin İsrail işgali altında olması nedeniyle, Türkiye'den Filistin'e giden malların büyük çoğunluğu İsrail kontrolündeki Hayfa ve Aşdod limanlarından geçiyor. Bu durumun risklerini azaltmak için Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı ile işbirliği yapılarak özel bir ticaret mekanizması oluşturuldu. Bu mekanizma sayesinde, sadece Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı tarafından onaylanan malların Türkiye'den çıkışına izin veriliyor. İthalatçının ve varış noktasının Filistin olmadığı durumlarda, malların Türkiye'den ihracatı engelleniyor. Türkiye, deniz yetki alanı içindeki gemileri takip ederek olası suistimalleri önlüyor. İsrail'e yönelik ihracatta artış gösteren komşu ülkelere yönelik spekülasyonlar, benzer artışların diğer ülkelerde de görülmesiyle çürütülüyor. Filistin'in temel ihtiyaçları olan temizlik malzemeleri ve inşaat malzemelerinin tedariği ise Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı'nın izniyle sağlanıyor.

İsrail Mallarının Türkiye'ye Girişi Yasak

Türkiye, İsrail'den veya İsrail menşeli herhangi bir yükün Türkiye limanlarına indirilmesine izin vermiyor. Aynı şekilde, Türkiye limanlarından İsrail'e herhangi bir malın gönderimine de müsaade edilmiyor. Bu durum, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinde de açıkça görülüyor. Mayıs 2024'ten itibaren TÜİK'in kayıtlarında İsrail ile herhangi bir ithalat veya ihracat işlemi görünmüyor. İsrail hükümeti, Türkiye'nin bu kararını uluslararası platformlarda eleştirdi ve OECD'ye şikayette bulundu. Türkiye üzerinden İsrail'e petrol sevkiyatı iddiaları ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından resmi olarak yalanlandı. İsrail'e jet yakıtı gönderimi iddiaları da, 7 Ekim 2023 saldırılarından önce Türkiye'ye turist getiren İsrail uçaklarına verilen sınırlı miktarda yakıtın manipülatif bir şekilde sunulmasından ibaret. Türkiye, 7 Ekim 2023'ten önce de İsrail'e askeri amaçlı kullanılabilecek hiçbir ürün veya hizmetin satışına izin vermedi.